Participatie kan bijdragen aan een het lokaal draagvlak voor energieprojecten. Wat houdt participatie precies in voor hernieuwbare energieprojecten? Hoe organiseer je participatie voor projecten op rijksgronden?
Lessen leerthema Participatie
Lokaal draagvlak is van groot belang voor het realiseren van energieprojecten, omdat – door de schaarste aan ruimte – een aanzienlijk deel van de projecten in de directe leefomgeving van mensen komt te staan. In het Klimaatakkoord zijn daarom afspraken gemaakt over participatie bij de ruimtelijke inpassing en exploitatie van projecten voor hernieuwbare energie. De afspraken hebben betrekking op de volgende twee vormen van participatie:
Procesparticipatie: Het betrekken van bewoners en andere lokale belanghebbenden bij de plan- en besluitvormingsprocedures voor projecten. De Omgevingswet stimuleert vroegtijdige participatie. Daarmee kunnen overheden op tijd belangen, meningen en creativiteit van de lokale omgeving op tafel krijgen.
Financiële participatie: De lokale omgeving (burgers en bedrijven) laten investeren en/of voordeel laten ervaren van het energieproject. In het Klimaatakkoord is hiervoor afgesproken dat er wordt gestreefd naar 50% eigendom van de lokale omgeving bij de productie van wind- en zonne-energie op land in 2030. Deze doelstelling draagt bij aan een eerlijke verdeling van de lusten en lasten van de energietransitie en de vergroting van lokaal zeggenschap.
In de planfase van projecten is het bevoegd gezag voor het ruimtelijke planproces, de gemeenten of de provincie, verantwoordelijk voor het organiseren van participatie. In de projectfase is de initiatiefnemer van het project, oftewel de energieontwikkelaar, verantwoordelijk. Het bevoegd gezag controleert vervolgens of de initiatiefnemer de verantwoordelijkheid nakomt.
Gemeenten of provincies kunnen hun beleid voor financiële participatie bij het energieproject niet afdwingen. Ze kunnen het samen vastleggen in een (beleids)kader voor het project én de energieontwikkelaar vragen om op basis hiervan een participatieplan voor het energieproject op te stellen.
Lessen Participatie
Neem als projectteam zo vroeg mogelijk in je project, bij voorkeur al in de voorverkenningsfase, een besluit over welke overheidsorganisatie, de gemeente(n) of de provincie, het bevoegd gezag wordt. Deze organisatie neemt de verantwoordelijkheid voor het uitwerken van de financiële participatie in een (beleids)kader voor het energieproject, en is bevoegd gezag in de ruimtelijke planprocedure. Duidelijkheid over wie deze verantwoordelijkheid neemt is een voorwaarde om te kunnen starten met de procesparticipatie.
Het heeft de voorkeur dat het bevoegd gezag één uniform (beleids)kader voor financiële participatie vaststelt voor het energieproject. Dit geeft duidelijkheid aan de energieontwikkelaar over de gewenste invulling van financiële participatie bij het energieproject.
